Door Hans Bos, Swalmen juli 2022
Op de site aezel.eu (afkorting van Archief voor Erfgoed van Zuid-Nederlandse Eigendommen en Leefgemeenschappen) zijn onder andere te vinden de eerste Kadasterkaarten van rond 1842 en de namen van de eigenaren van alle percelen met een omschrijving van het betreffende onroerend goed (onder kopje: Geografie). Daarnaast zijn er véél genealogische gegevens te vinden en nog meer. Neem eens wat tijd om deze site te doorzoeken. Je zult je verbazen.
Het Aezel-Project wil, met behulp van vrijwilligers, de gegevens na 1842 uit het kadaster ook in deze site verwerken zodat er een soort stamboom van onroerend goed ontstaat waarin je kunt zien wie eigenaar is geweest van bijvoorbeeld een huis of een stuk land.
De Oude Markt is waarschijnlijk de oudste markt van Tegelen en heeft het voorvoegsel mogelijk gekregen toen in 1837 de doorgaande weg van Venlo naar Roermond werd vernieuwd en niet meer via de Hoogstraat, Oudemarktstraat en St. Martinusstraat ging lopen. Mogelijk dat toen op het Wilhelminaplein of bij het Smidstraatje een “nieuwe-“markt ontstond.
Een uitsnede van de Tranchot-kaart uit 1801, gemaakt door de Franse bezetter, waarop mooi de oude doorgaande weg door Tegelen in te zien
Op de eerste kadasterkaart (zie hiernaast) uit 1842 is het nieuwe stuk van de Grotestraat goed te zien die vanaf de Muntstraat tot aan de St. Martinuskerk “liniaal-recht” is aangelegd.
Als we gaan kijken wie in de omgeving van de Oude Markt hebben gewoond, maken we gebruik van de gegevens van het kadaster die te vinden zijn op aezel.eu, onder het kopje Geografie en dan in de Minuutkaarten. Hieruit is het volgende kaartje gemaakt over de situatie in 1842:
Aan de rechterkant van de Oude Markt liggen twee woningen (B-100 en B-498) die op dat moment eigendom zijn van Wilhelmina Thissen (ged. Tegelen 3 april 1771, dochter van Hubertus Thissen en Joanna Janssen), weduwe van Antoon Thijssen (ged. Maasbree 2 januari 1769, zoon van Theodoor Derix en Anna Peeters). Antoon wordt Thijssen genoemd als een patroniem van Thei Derix (thei-zoon).
Uit hun huwelijk zijn zeven kinderen geboren:
1- Theodorus (ged. Tegelen 9 februari 1796), touwt in 1823 met Petronella Bongaerts uit Kessel, wordt in Kessel als akkerman genoemd en overlijdt daar in 1856. Een zoon van hem, Andreas, komt terug naar Tegelen. Zie verderop in het verhaal.
2- Hubertus (ged. Tegelen 25 december 1797), trouwt in 1822 met Ida Koopmans, wonen in 1842 aan de Engerstraat op A-79, achter het huis van Paulus Teeuwen dat op A-81 ligt (wat later de Marechausseekazerne wordt). In het bevolkingsregister 1850-1862 wordt het huis aangeduid als nr. 119 aan Geenend. Paulus Teeuwen, medegrondlegger van de dakpannenfabriek woont aan de straatkant. Er zal een achteromgang zijn geweest waardoor Hendrik toch bij zijn huis kon komen. Hij wordt genoemd als akkerman.
3- Joannes Petrus (ged. Tegelen 24 januari 1800), roepnaam Peter. Hij overlijdt al op 26-jarige leeftijd.
4- Reinerus Antonius (geb. 11 september 1802), roepnaam Antoon. Hij trouwt drie keer, eerst met Mechtildis Driessen uit Kessel, daarna met Maria Agnes Joosten en als derde met Sophia Killaers, de laatste twee uit Beesel. Hij vestigt zich in 1831 in Beesel als timmerman en overlijdt daar in 1844.
5- Johanna (geb. Tegelen 5 oktober 1805). Zij trouwt met de uit Horst afkomstige metselaar Godfried Ververgaert, de stamvader van alle mensen met die naam in Tegelen (waaronder de bekende aannemer Sjeng Ververgaart). Zij wonen in 1842 op de hoek van de St. Martinusstraat en de Grotestraat, tegenover het “huis Croonen”, waar later Willem Lambert Oehlen zijn verfzaak had.
Johanna koopt in 1864 ook nog een huis op B-366 aan de Oudemarktstraat vlak bij de Oude Markt (zie kaartje hierboven).
6- Benedictus (geb. Tegelen 21 maart 1808). Hij trouwt net als zijn broer Antoon drie keer. Eerst met Wilhelmina Verkoijen uit Grubbenvorst, daarna met Elisabeth Peeters uit Maasbree en later met Joanna Wiers uit Beesel. Ook hij vestigt zich rond 1840 in Beesel als metselaar. Hij overlijdt aldaar in 1873. Als nageslacht laat hij twaalf kinderen na, waarvan er twee tweelingen zijn en jammer genoeg vier kinderen jong overlijden.
7- Anna Catharina (geb. Tegelen 16 april 1811). Zij trouwt in 1838 met Petrus Huberts (geb. Tegelen 2 oktober 1812, zoon van Wilhelmus Andreas Huijberts en Maria Jentjens). Zij blijven inwonen bij de weduwe Thijssen tot haar overlijden in 1854, want na de verdeling van de erfenis worden zij eigenaar van de huizen op B-110 en B-498. In het bevolkingsregister 1850-1862 is moeder Wilhelmina Thissen als inwonend opgenomen bij huis 42 aan de Markt.
In het kadaster worden de twee huizen aangeduid als huis 31 en 32.
Huis 31 op B-100, bestaat uit een huis met stal op 250 m2. Samen met een tuin (B-577) wordt het verbouwd tot twee woningen op B-922 (90 m2) en B-923 (650 m2). Het huis op B-923 wordt in 1880 verkocht aan schoonzoon Mathijs Doesborg en dochter Ida Hubertina Maria Huberts.
Huis 32 op B-498, bestaat uit een huis met stal en schuur op 100 m2. Na doorverkoop in 1880 aan schoonzoon Theodoor Cremers (klompenmaker) en dochter Maria Josephina Hubertina Huberts, wordt het pand in 1883 gesloopt. Op het kaartje hiernaast is de situatie na de sloop te zien.
Op onderstaande luchtfoto is de woonsituatie redelijk goed te zien.
Het volgende huis in 1842 is het huis op de hoek van de Hoogstraat en de Veldstraat. Het bestaat dan op A-1148 uit een gebouw van 140 m2 en op A-1147 een huis van 130 m2. Eigenaar is de kleermaker Gisbertus Driessen (ged. Belfeld 18 maart 1778). Hij is in 1807 getrouwd met Anna Catharina Janssen (ged. Tegelen 18 juni 1786). Als zijn echtgenote in 1842 overlijdt, woont hij volgens het bevolkingsregister 1850-1862 in bij zijn, ook reeds weduwe geworden, dochter Maria Catharina Driessen (geb. Tegelen 8 oktober 1808) en haar zeven kinderen. Haar achtste kind, zoon Gerard Nooten, timmerman, woont afzonderlijk in het huis met zijn echtgenote Angelina Beeks en hun zoon Theodoor.
De overleden man van Maria Catharina Driessen heette, net als haar kleinzoon, Theodorus Noten. Hij was timmerman.
Beide panden komen in eigendom van Maria Catharina, om daarna bij een erfdeling in 1875 op Peter Noten, ijzergieter, over te gaan. Volgens het kadaster woont hij Hoogstraat 16. In 1896 vindt er een sloping en herbouw van beide panden plaats waardoor op A-1147 een huis (nr. 37) op 130 m2 en op A-1148 een huis met stal en schuur (nr. 36) op 140 m2. Ze worden daarna herbouwd tot één huis vernummerd tot A-3279. Ook dit pand is goed te herkennen op de luchtfoto van de omgeving Oude Markt, op de hoek van de Veldstraat.
Hier tegenover op de punt van de Hoogstraat en de Oudemarktstraat ligt op A-1 een huis op 290 m2 dat eigendom is van Hendrik Huberts. Hij is in Tegelen geboren op 19 januari 1771 en is op 8 juli 1798 getrouwd met Petronella op Cleef (ged. Tegelen 29 december 1777). Op de kaart op de aezel.eu-site is op A-1 géén huis ingetekend. Dit komt omdat de kadasterkaart op dat punt beschadigd is. Maar op de Oorspronkelijke Aanwijzende Tabel (OAT) staat duidelijk dat A-1 bestaat uit een huis op 290 m2.
Hendrik gaat vóór 1850 samen met zijn drie zonen Petrus, Wijnandus en Stephanus in Kempen (D) werken. Na het overlijden van zijn echtgenote blijft hij in Kempen wonen. Zijn jongste dochter Louisa, die trouwt met Renier Janssen, neemt het huis over rond 1855. In het bevolkingsregister 1850-1862 worden zij genoemd als wonend op de Markt in huisnummer 31. In 1860 volgt een splitsing van het huis in drie woningen vernummerd tot A-1708, A-1709 en A-1710. Hierna volgt gedeeltelijke sloop en herbouw tot er één huis overblijft, op het perceel genummerd A-3082.
Na het overlijden van Louisa wordt het pand eerst in 1895 verkocht aan Joseph Houba, bierbrouwer, zoon van Wilhelmus Houba en Mechtildis Driessen, die op moment van koop in Schinnen woont, waar ook hun eerste kind is geboren. In 1913 verkoopt Joseph het pand weer door aan Conrad Gerarts, kleermaker, gehuwd met Gertruda Hubertina Vorstermans.
Op A-800, even aan de linkerkant in de Hoogstraat, ligt een van de huizen van de weduwe Kessels, winkelierster in Tegelen. Het betreft Joanna Margaretha Peters (ged. Tegelen 20 maart 1786). Haar echtgenote, Herman Kessels (ged. Belfeld 26-12-1786) is op 14 oktober 1841 in Tegelen overleden. Hun enigst kind Agatha Kessels is in 1830 gehuwd met Johan Mathis Hoffmans, de in Kaldenkirchen geboren azijnbrouwer. Agatha overlijdt op 11 juli 1852 in het kraambed van hun elfde kind.
Na het overlijden van Johan wordt in 1882 bij de deling van de erfenis dit huis, groot 55 m2, toebedeeld aan zoon Christiaan Caspar Hubertus Hoffmans, landbouwer, gehuwd met Anna Maria Elisabeth Poels. Rond 1920 vererft de woning naar zoon Mathis, eveneens landbouwer.
Het huis op B-366 met nr. 34 was eigendom van Joanna Thijssen, echtgenote van Godfried Ververgaert. Het is een woning van 100 m2 met erachter een tuin van 275 m2 welke doorsneden is bij de aanleg van de nieuwe Grotestraat. In 1878 wordt het huis met tuin tot aan de Grotestraat verkocht aan Johannes Hovens. Johannes is in 1802 in Beesel geboren als zoon van Gerardus Hoves (uit Venlo) en Gertrudis Engels (uit Beesel). Hun zoon Peter Joseph Hovens, die trouwt met Maria Helena van Overbruggen uit Maasbree, neemt dit huis over en bouwt op het naastliggend perceel B-365 nog een huis. Dit wordt vernummerd tot B-1227 en verkocht aan Maria Petronella Hubertina Janssen die het in 1903 doorverkoopt aan bakker Antoon Willem Ewals. Zoals op het kaartje hiernaast is te zien ligt het aan de achterzijde van het pand van Hovens en wel aan de Grotestraat. In 1921 wordt het pand verkocht aan bakker Arnold Camps uit Beesel.
Het huis op A-798 is volgens aezel.eu eigendom van Antoon Peters, herbergier. Het betreft Petrus Antonius Peters, geb. Tegelen 18 augustus 1799, zoon van Michael Peters en Margaretha van den Broeck. Vader Michael wordt al in 1812 genoemd als herbergier, zoon Antoon wordt in 1830 en 1839 als herbergier genoemd en in 1857 als logementshouder. In 1829 leent Antoon vijfhonderd gulden van de peperkoekbakker Antonius Rochus Willemsen uit Venlo met als onderpand een huis en verdere gebouwen met als uithangbord “den Engel”. Het betreft een huis op 650 m2 met daarachter op A-799 een tuin van 690 m2.
In 1875 wordt het huis met de tuin verkocht aan schoonzoon Philip Hubert Welker, getrouwd in 1872 met dochter Anna Gertrudis Peeters, geboren 27 december 1827. Philip wordt genoemd als tuinier, landbouwer en spoorwegbeambte. Hij was eerder getrouwd met Cornelia Maria Smits, de weduwe van Peter Henricus Franssen. Cornelia bracht drie kinderen mee in dat huwelijk: Jacobus Hubertus (geb. 1853), Petronella Gertrudis (geb. 1856) en Maria Catharina (geb. 1858). Zoon Jacobus is de vader van Pierre Franssen, de rijwielfabrikant (Cyrus) in Venlo. Dochter Petronella trouwt met Johannes Leenders, de stamvader van de rozenkwekers in Tegelen
In haar huwelijk met Philip worden nog drie kinderen geboren: Hendrik (geb. 1862), Herman (geb. 1864) en Beatrix (geb. 1866, overl. 1869).
Na haar overlijden in 1868 trouwt Philip met Anna Gertrudis Peeters.
Het echtpaar vertrekt rond 1881 uit Tegelen (vermoedelijk naar Duitsland) en verkoopt de woning aan Peter Ewals, op 28 juni 1838 in Venray geboren, die in 1881 als tapper wordt genoemd in Tegelen. Hij is getrouwd met Ida Kurstjens, die na zijn overlijden in 1884 nog trouwt met Johannes Hubertus Beurskens en daarna met Nicolaas Thijssen. In de volksmond wordt gezegd: zij was getrouwd met Piet, Jan en Klaas. Ida is een oudere zus van Joseph Hubert Kurstjens, de grondlegger van Jos Kurstjens dakpannenfabriek en de Globe IJzergieterij.
Zo komt het pand, Oudemarktstraat 7, in eigendom van Nicolaas Thijssen (geb. 15 januari 1855 in Buggenum). Er wordt volgens het kadaster veel uitgebreid en verbouwd tot in 1905 de percelen A-798 en A-2303 worden samengevoegd tot A-3549 zoals te zien op nevenstaande kaartje. Rond die tijd komt het pand in eigendom van Alphonsus Hubertus (Funs) Ewals, stiefzoon uit het eerste huwelijk van Ida Kurstjens, die in 1910 als voerman en in 1933 als vrachtrijder wordt genoemd. Hij en zijn zoon Sjraar (geb. 1912) zijn de grondleggers van Ewals Cargo Care. In het begin is het een gemengd bedrijf: café en vervoer.
Als we verder de Oudemarktstraat ingaan, ligt aan de Maaskant een pand op A-7 op de kaart uit 1842.
Dit huis, op een perceel groot 140 m2, is eigendom van Herman Houba. Hij is het op drie na jongste kind van de zeventien kinderen geboren uit de twee huwelijken van zijn vader Paulus Houba, burgemeester van 1794 tot 1798 en tapper. Herman wordt genoemd als kuiper (1824), brouwer (1850) en akkerman (1860). Hij trouwt in 1823 met Barbara Peters, een zus van Antoon Peters die we net zagen bij het hiernaast gelegen pand “D’n Ingel”.
Herman bezit perceel A-7 en de erachter gelegen tuin op A-6 groot 320 m2. In 1858 worden de percelen vernummerd tot A-1625: huis en erf op 170 m2; en A-1624: tuin groot 290 m2.
Herman en Barbara krijgen vier kinderen: Peter Paulus Hubertus (1824), Michiel Willem (1826), Margaretha Hubertina (1829) en Catharina Frederika (1835). Bij scheiding en deling van de erfenis na het overlijden van Barbara, krijgt Michiel Willem (roepnaam Willem) in 1862 de woning en tuin toe gescheiden. Hij is ook kuiper net als zijn vader maar wordt ook als timmerman genoemd. Hij trouwt in 1860 met Anna Maria Hubertina Thissen, dochter van Hubertus Thissen en Ida Koopmans die al hiervoor zijn genoemd.
Na het overlijden van Anna Thissen wordt in 1909 het pand toe gescheiden aan hun jongste dochter Maria Antonetta Houba die trouwt met slager Antoon Leonard Dings.
Terugkerend naar de Oudemarkt zien we op de kaart uit 1842 op perceel B-372 een gebouw met een schuur op 675 m2 grond. Dit zal ongetwijfeld het Merterhof zijn geweest. Het is dan eigendom van de weduwe en kinderen van Frans Receveur, volgens het kadaster winkelier in Venlo. Naast perceel B-372 waren zij nog eigenaar van B-369, B-370 en B-371. Zie bijgaande kaart. Verder had Frans Receveur nog een twintigtal stukken bouw- en hooiland in Tegelen in bezit. Bij een deling van zijn nalatenschap in 1853 krijgt zoon Antoon Christoffel Frans Receveur onder andere Merterhof met de omliggende stukken tuin en bouwland in bezit. In 1856 wordt het huis herbouwd.
In 1882 verkoopt Receveur het Merterhof met de percelen B-369, 370 en 372 aan bovengenoemde Michiel Willem Houba. Hij is op 12 november 1860 getrouwd met Anna Maria Hubertina Thissen. Zij krijgen vijf kinderen:
1. Ida Barbara Hubertina (geb. 26 augustus 1860) die in 1890 trouwt met Henri Joseph Hubert Latiers (geb. 3 september 1854), onderwijzer in Roermond en later in Kerkrade (Rolduc) en broer van de steenhouwers Hypolith en August. Zij wonen rond 1930 op Kloosterstraat 1 in Tegelen;
2. Paulus Hubertus Hermanus (roepnaam Herman) (geb. 14 januari 1864) die ongehuwd blijft en genoemd wordt als kuiper en pannenbakker;
3. Barbara Margaretha Catharina (geb. 23 juli 1866) ongehuwd gebleven;
4. Maria Catharina Wilhelmina Hubertina (geb. 22 juli 1870) ingetreden als Zuster der Liefde in Maastricht (Onder de Bogen). Haar religieuse naam is: Zuster Theophile;
5. Maria Antonetta (geb. 3 mei 1874), trouwt met de weduwnaar Antoon Leonard Dings (geb. 9 september 1884) die genoemd wordt als slager en veehandelaar.
Willem zal de gebouwen behorende bij Merterhof hebben verhuurd of verpacht want hij woonde zelf op de Oudemarktstraat zoals hiervoor vermeld. Een van de huurders/pachters is Johannes Croonen, wiens zoon Peter Croonen een cafébedrijf begint op de hoek van de Bongerdstraat en de Grotestraat.
Rond 1840 is een stuk land groot 1130 m2 op het perceel A-2 eigendom van een onderdeel van de Kerk genaamd “De Rooms Katholieke Armen”. Deze instantie bezat veel eigendommen en had de bedoeling de opbrengsten van deze bezittingen ten goede te laten komen aan de “Tegelse Armen”.
Op bijgaande plaatje is dit perceel te zien dat later is vernummerd tot A-3081. Rond 1892 komt dit perceel in eigendom van “Het Burgerlijk Armenbestuur van Tegelen” dat dezelfde doelstelling had. In 1902 verkoopt het armenbestuur de grond aan de timmerman Johannis Hubertus Janssen, geboren op 18 februari 1866 in Meerssen, die in 1900 in Tegelen trouwt met de uit Baarlo afkomstige Johanna Hubertina Bouten. Hij houdt na splitsing van het perceel A-3503 zelf en verkoopt A-3502 aan modelmaker Johannes Theodoor Ferdinand Mulder. De percelen A-3500 en A-3501 worden na bouw van de twee huizen door metselaar/aannemer Gerard Martens verkocht aan smid Jan Pieter Giesberts en meubelmaker Hendrikus Willemsen.
Tot zover het aan de hand van kadastergegevens uitzoeken van de bewoners van de Oude Markt en omstreken van rond 1840 tot omstreeks 1925.
Tot 1 april 1930 liep de Oudemarktstraat (officiele naam sinds die datum) over het hele traject van de Hoogstraat, Oude Marktstraat en St. Martinusstraat. Volgens een adressenboek van de Tegelse bewoners in 1925 woonden op de Oudemarktstraat de volgende personen of bedrijven:
- Vossen wed. J H sigarenfabriek Oudemarktstraat 1
- Houba wed. A S A bierbrouwster Oudemarktstraat 2
- Driessen J schoenmaker Oudemarktstraat 3
- Thoolen M F C C slager Oudemarktstraat 4 b
- Rievers A fabrieksarbeider Oudemarktstraat 5
- Driessen J J brievenbesteller Oudemarktstraat 6
- Giesen L Th smid Oudemarktstraat 7
- Giesen J J smid Oudemarktstraat 9
- Doesborg M zandvormer Oudemarktstraat 10
- Doesborg Th fabrieksarbeider Oudemarktstraat 10
- Houba Gebr. bierbrouwers Oudemarktstraat 11
- Houba J A H Oudemarktstraat 11
- Smits A sigarenmaker Oudemarktstraat 12
- Giesen J A H bakker Oudemarktstraat 13
- Poeth W J machinefabrikant Oudemarktstraat 14
- Huberts L melkventer Oudemarktstraat 15
- Ewals J W voerman Oudemarktstraat 16
- Nijs wed J Oudemarktstraat 17
- Houba P H H pannenfabrikant Oudemarktstraat 19
- Ewals A H voerman Oudemarktstraat 21
- Mulder J Th F modelmaker Oudemarktstraat 23
- Janssen wed. J H Oudemarktstraat 25
- Rossel P N J slager Oudemarktstraat 25
- Krijn H los arbeider Oudemarktstraat 25 a
- Gerards wed. K H Oudemarktstraat 27
- Beckers F.H. rijwielhandelaar Oudemarktstraat 31
- Hekkens en zn ijzergieterij Oudemarktstraat 35
- Scholten A J fabrieksbaas Oudemarktstraat 37
- Volleberg G W modelmaker Oudemarktstraat 39
Tot slot: een foto van de noord-kant van de Oude Markt (dank aan Sjeng Ewalds). Hierop is het fabriekscomplex van Hekkens IJzergieterij goed te zien, de TMI daar rechtsachter en rechtsonder huize Elka.
