Voor de website van het project ‘Vossen-Breuers’ heeft ons lid Jos Wolbertus een drieluik geschreven over de tabaksindustrie in Tegelen in het algemeen en Vossen-Breuers in het bijzonder. Eerder verscheen deel 1 over de historie van de tabaksindustrie en deel 2 over De Tabaksplant: de fabriek waar het voor Vossen-Breuers meer begon. In voorliggend deel 3 gaan we in op de ontwikkeling en activiteiten van Vossen-Breuers aan de Roermondseweg. Het sluitstuk voor zowel dit verhaal alsook voor de fabriek zelf.
Hoewel het nieuwe pand op de hoek van de huidige Jac. Bongaertsstraat (voormalig Schoolstraat) en de Grotestraatpas enkele jaren in gebruik is genomen, denkt de directie alweer na over een uitbreiding. Gezien de locatie van het bestaande gebouw is uitbreiding daar niet mogelijk en wordt gezocht naar een andere plek. Deze wordt gevonden in wat later Roermondseweg 17 zal gaan heten.
In februari 1933 opent architect Louis Beckers uit Venlo de aanbesteding voor wat hij in zijn advertentie omschrijft als “Het bouwen van een sigarenfabriek met kantoren, op een aan den Rijksweg aldaar gelegen open terrein met bijlevering van materialen etc.” De aanbesteding gaat waarschijnlijk snel. In augustus van hetzelfde jaar is de bouw al volop bezig. Dit weten we omdat in diverse kranten melding wordt gemaakt van een ongeluk bij de bouw. De heer Schoeren (andere kranten melden Scheeren) uit Hout-Blerick, voeger van beroep, valt van zeven meter hoogte van een steiger en wordt in kritische toestand in het ziekenhuis opgenomen. In november begint de firma Aznem uit Roermond met het installeren van de elektrische licht en telefoon installatie in de nieuwe fabriek.
Gedurende deze periode is er ook veel hommeles over de inzet van Duitse sigarenmakers. Dit geldt niet alleen voor Vossen-Breuers maar ook voor vele andere Nederlandse tabaksfabrikanten. De werkeloosheid in Nederland is hoog en met name de bond voor tabakswerkers maakt zich hierover boos. In de Nederlandse Tabakscourant wordt een enquête gepubliceerd waaruit zou blijken dat bij Vossen-Breuers op 420 werknemers slechts 20 Nederlanders zouden werken. Enige tijd later wordt dit bericht weer gerectificeerd. Een correspondent van de Maasbode is, naar aanleiding van het bericht dat er 400 Duitsers zouden werken, naar Vossen-Breuers gegaan waar hij inzicht kreeg in het personeelsbestand. Daar blijkt dat Vossen-Breuers op 1 juli 1933 169 personeelsleden heeft waarvan 74 de Duitse nationaliteit hebben. Van deze 74 wonen er ook nog 32 in Tegelen of Belfeld. Vossen geeft aan dat hij wel verplicht is om Duitsers aan te nemen omdat werkeloze sigarenmakers uit de omgeving Eindhoven weigeren om bij hem te komen werken. Uiteindelijk laat hij bussen vanuit Venray rijden waar ook veel werkeloze sigarenmakers wonen.
Begin 1934 verhuist men naar de nieuwe fabriek aan de Roermondseweg 17. In oktober 1935 verandert de fabrikant van naam. Het bedrijf dat eerst De Tabaksplant heette, krijgt nu de naam Vossen-Breuers. Peter Hendrik Vossen, de oprichter van de firma, kan niet lang genieten van zijn succes. Op 10 oktober 1938 komt hij, slechts 66 jaar oud, te overlijden. Zijn vrouw Catherina Vossen-Breuers wordt de nieuwe directrice. Hun drie zonen, van de zes kinderen, vormen het commissariaat van de onderneming: Jan, Col (Nico) en Harrie Vossen. Harrie Vossen zal later nog een handel in sigaren beginnen onder de naam HAVOS.
Intussen floreren de zaken. Vossen-Breuers neemt steeds meer personeel aan. Begin 1938 krijgt Garage Cup uit Tegelen zelfs vergunning om met een autobus tussen grens en de fabriek te pendelen, enkel en alleen om Duitse sigarenmakers naar de fabriek te brengen. Ook koopt Vossen-Breuers diverse panden op en laat zelfs eigen woningen bouwen die ze daarna weer verhuren.
Gedurende de Tweede Wereldoorlog komt de gehele tabaksindustrie in Nederland in grote problemen. Vanuit het buitenland is er, vanwege de boycot, geen aanvoer van tabak meer. Veel sigarenfabrikanten richten zich nu op de thuisteelt. Ook in Tegelen.
In 1942 wordt zelfs geopperd dat Tegelen het nieuwe centrum voor tabaksteelt zou kunnen worden. Volgens Van Slooten, een landbouwkundige uit Wageningen is met name de grond in Tegelen zeer geschikt om tabak te telen. De twee en een halve hectare die momenteel al aangeplant is, daarbij zijn de vele particuliere aanplant in de achtertuintjes niet meegerekend, zou zeker uitgebreid kunnen worden volgens Van Slooten. Tabakszaad wordt aangeboden voor 50 cent per zakje waarin zich ongeveer 6000 zaden bevinden. Echter de kwaliteit, vergelijken met de buitenlandse tabak, bleef ver achter.
De oorlogsjaren betekenen bijna het einde van de onderneming. Tot 1942 draait de fabriek prima, daarna begint de ellende. Op 1 augustus 1943 wordt de productie stil gelegd en wordt de fabriek door de bezetter gevorderd. Terwijl de kelders gevuld zijn met meer dan 100 vluchtelingen en onderduikers, gebruiken de Duitsers de fabriek voor opslag. Beginnende branden door inslagen van fosforgranaten worden door de aanwezige geëvacueerden snel geblust. Vossen-Breuers overleeft deze moeilijke tijden en op 1 april 1945 draait de fabriek, weliswaar beperkt, weer.
Vijf jaar na de oorlog, in september 1950 overlijdt de directrice Catherina Vossen-Breuers. Catherina had tot dan toe de onderneming strak geleid. De half-jaarlijkse bijeenkomsten met de drie commissarissen, haar zonen, duurden gemiddeld een half uur en bestonden vaak uit slechts één agendapunt. Hoe staat de zaak ervoor? Na deze korte mededelingen werd de vergadering alweer gesloten.
In september 1950 overlijdt Catherina en worden de drie zonen, Jan, Col en Harrie de nieuwe directeuren van Vossen Breuers. Deze gaan een moeilijke tijd in. De sigarenindustrie is al lang over zijn top, automatisering kost veel geld en het publiek is veelal overgegaan op sigaretten. In snel tempo worden veel sigarenfabrieken in geheel Nederland gesloten. Ook Vossen-Breuers ontkomt niet aan deze malaise. Jan Vossen meldt aan de Kamer van Koophandel dat de naamloze vennootschap per 1 januari 1962 een lege NV is geworden en dat zij per 1 maart 1962 geheel is opgeheven.
Aan 72 jaar Vossen-Breuers cq Tabaksplant komt een einde.
Jos Wolbertus
Met dank aan Henk Vossen, www.delpher.nl en archief Heemkundige Kring Tegelen