In Tegelen onopgemerkt, in Zeeland des te meer geëerd. Menke Koos van den Beek, op 23 november 1918 geboren in Tegelen was in de Tweede Wereldoorlog zeer actief in het verzetswerk. Helaas heeft Menke Koos dit, samen met 9 anderen, met zijn leven moeten bekopen. Op 10 december 1944 werd hij en zijn mede-verzetsstrijders door de Duitsers opgehangen. Ze staan nu bekend als de Tien van Renesse. Huib Uil, gemeentearchivaris van Schouwen Duiveland schreef er een artikel over: 

M.K. van der Beek (1918-1944)

Op 10 december 1944 voltrok zich een gruwelijk drama in Renesse. De Tweede Wereldoorlog liep naar zijn einde. Een deel van Nederland was al bevrijd door de geallieerden waaronder bijna heel Zeeland. De Duitse troepen probeerden onder meer Schouwen-Duiveland in hun macht te houden. Het verzet gaf geheime informatie door en hielp onderduikers. Het laten verdwijnen van het bevolkingsregister van Renesse om het oproepen van jongens en mannen door de Duitsers te voorkomen, was aanleiding om te vluchten naar Noord-Beveland. De groep, onder leiding van de politieagent M.K. van der Beek, bestond uit verzetsmensen en een gedeserteerde Armeense soldaat. Ook waren erbij twee Engelse militairen en een Nederlandse commando, die een noodlanding hadden gemaakt.

Menke Koos van der Beek was geboren in Tegelen, dicht bij Venlo. Zijn beide ouders waren Groningers. Vader Gerard van der Beek was werkzaam bij de belastingdienst en voerde douanetaken uit. Pa van der Beek werd overgeplaatst naar Siddeburen en naar Schiermonnikoog. Later woonde het gezin in Stavoren en Amersfoort. In die plaats ging Menke naar de Ambachtschool. Na zijn militaire dienst besloot hij de politieopleiding te volgen. Bij de mobilisatie in 1940 werd Menke ingedeeld bij de bewakingsdienst van belangrijke gebouwen en installaties langs de IJssel.

Na de bezetting door de Duitse troepen werd Menke marechaussee. Vanwege zijn ogen volgde afkeuring. Maar dat was geen beletsel om politieagent te worden. Hij solliciteerde en werd in 1941 aangenomen bij de gemeentepolitie in Zierikzee. Menke trouwde in 1943 met Rins Jelsma, geboren in Doniawerstal. Voor Van der Beek was de keuze voor het verzet een vanzelfsprekende. Zijn werk als politieagent was een goede dekmantel.

Van der Beek slaagde erin om wapens achterover te drukken en in handen van het verzet te spelen. Met die wapens werden distributiekantoren overvallen. Van der Beek bleef in Zierikzee op zijn post, ook toen in het voorjaar van 1944 de Duitse bezetter opdracht gaf om Schouwen-Duiveland onder water te zetten om zo een invasie te bemoeilijken. Voorafgaand moest een groot deel van de bevolking evacueren.

De poging om het eiland te ontvluchten mislukte. De groep werd ontdekt en slechts een deel wist te ontkomen. Van der Beek en de anderen werden gearresteerd en overgebracht naar Middelharnis waar ze verhoord werden. De gevangen genomen Armeniër was over boord gesprongen maar verdronk. Een in der haast samengestelde rechtbank veroordeelde de gevangenen tot de doodstraf. Ze werden teruggebracht naar Schouwen en opgesloten in een bunker in Haamstede. In deze laatste ogenblikken werden ze bijgestaan door de gereformeerde predikant ds. Voorneveld. Samen zongen ze het lied van Luther: Een vaste burcht is onze God. Allen kregen gelegenheid een afscheidsbrief te schrijven.

Diezelfde dag, 10 december, werd het vonnis voltrokken en werden de negen mannen opgehangen in de laan bij slot Moermond. De volgende dag werd de tiende verzetsman, de gemeentesecretaris Lazonder, erbij gehangen die aan zijn verwondingen was bezweken. Menke schreef aan zijn vrouw onder meer: ‘Mijn laatste gedachten zijn bij jouw Renny, mijn eigen vrouwke. Hoe ziels veel hielden wij van elkaar, laat het een troost zijn Renny, dat ik Gods koninkrijk ben binnen gegaan. Ik neem afscheid Renny, tot ziens. Menk. Houdt moed’. Een plaquette in de gevel van het stadhuis, waar voorheen het politiebureau was gevestigd, blijft herinneren aan deze dappere agent.

M.K. van der Beek (Collectie Gemeentearchief Schouwen-Duiveland, SP 0038)

Huib Uil, gemeentearchivaris van Schouwen-Duiveland

Gepubliceerd in Wereldregio (Schouwen-Duiveland) 9 december 2011. Met toestemming geplaatst.