Op de hoek Spoorstraat – Grotestraat in het centrum van Tegelen stond van 1926 tot medio jaren ’50 een karakteristieke klok. Sinds mei 2020 is hier een replica van de klok te bewonderen.
Met inzet van Stichting Behoud Monumenten Steyl, Heemkundige Kring Tegelen en de gemeente Venlo is deze klok hier geplaatst. Het eerste idee hiervoor kwam van Wijkraad de Noordkern. Daarbij is ook dankbaar gebruik gemaakt van de hulp van enkele bedrijven. Prorail leverde de klok die voorheen het station van Den Bosch sierde, Topcoat zorgde voor het coaten van paal en klok én ZIUT voor de aansluiting op het stroomnet.
Ónger de klok was het ontmoetingspunt voor Tegelenaren. Doordat in de eerste helft van de 20e eeuw een groot deel van de winkels op de Spoorstraat en Grotestraat lag, was de locatie van de klok hét sociale epicentrum van Tegelen. Verliefde stelletjes spraken er af en vrienden kwamen bij het tikkende dorpshart bijeen om te gaan stappen. Een artikel uit de Tegelse Courant van 2 juni 1945 onderstreept hoe belangrijk het ontmoetingspunt was. Kapelaan Lemmens, die in de oorlog gedeporteerd werd naar Dachau, werd met zijn familie na zijn terugkomst bij ‘de klok’ begroet door gemeentebestuur, buurtcommissie, harmonie en veel andere belangstellenden.
De originele klok is geplaatst op 1 september 1926. “Gezien het geschikte punt, bovendien de halte der autobussen, kan deze klok voor zeer velen en vooral voor reizigers van groot nut zijn, mits …. zij natuurlijk de officieele tijd zal blijven aanwijzen.” In de eerste jaren stond er nog een ANWB-paal naast de klok, met routeborden naar Venlo, Steyl en station Tegelen. Rond 1935 werd de paal van de klok in de karakteristieke blauw-witte strepen beschilderd én werden daar de routeborden aan vastgemaakt.
Rond 1953 is de markante klok uit het straatbeeld verdwenen. Daarna hing er er nog een groot aantal jaren een klok tegen het pand van horlogemaker/juwelier Hans Cruysberg, Spoorstraat 1.
Op basis van fotomateriaal in het archief van de Heemkundige Kring Tegelen is getracht de historie van de klok op de hoek Grotestraat – Spoorstraat hieronder te beschrijven. Indien u zelf nog over andere foto’s van de klok beschikt, vernemen we dit graag via info@hktegelen.nl.
Vóór de plaatsing van de klok
Aan het begin van de 20e eeuw stonden palen voor bovengrondse telefoonkabels op de Grotestraat en Spoorstraat. Een van deze palen werd geplaatst op de splitsing van de Grotestraat met de Spoorstraat.
De wegwijzer die op deze foto zichtbaar is, lijkt op het 1e en 2e bord op onderstaande plaat. Onderstaande plaat (bron: ANWB) schetst de ontwikkeling van de wegwijzers. Kenmerkend zijn de blauw-witte strepen op de paal en een gevleugeld wiel op de top met het opschrift ‘Nederlandsche Toeristenbond A.N.W.B.’
Naast de wegwijzer en de telefoonpaal stond een zuil. In verband met de centrale ligging in Tegelen waarschijnlijk een gietijzeren brievenbus. Het model is waarschijnlijk rond 1902 gemaakt door Diepenbrock & Reigers – Ulft (bron: De Kaper van Aalst), zie foto hiernaast.
De wegwijzer en de telefoonpalen zijn ook op onderstaande foto uit 1915 te zien. Wederom weer met het gevleugelde wiel.
Op foto’s uit vermoedelijk rond 1920 is op de splitsing van de Grotestraat met de Spoorstraat een ander ANWB wegwijzer te zien. Deze lijkt meer op het 3e bord van bovenstaande ANWB-plaat. Daarnaast stond de brievenbus en een lantaarnpaal. De telefoonleidingen waren ondertussen ondergronds gelegd.
Op onderstaande foto uit begin jaren ’20 is de bewegwijzering, lantaarnpaal en brievenbuszuil ook te zien.
Na de plaatsing van de klok
Op woensdag 1 september 1926 wordt de ‘electrische klok’ geplaatst op het kruispunt Spoorstraat-Grootestraat-Roermondsestraat. Op zaterdag 4 september 1926 wordt hierover onderstaand bericht in het ‘Nieuws- en advertentieblad Venlo-Tegelen-Blerick-Belfeld-Reuver enz’ opgenomen.
Op onderstaande foto uit december 1927 is de bewegwijzering goed te zien. Leo Timmermans priestergewijd in Roermond en op 31 juli 1927 eerste h. Mis in de St. Martinuskerk. Achter hem vader Louis Timmermans en moeder Maria Josephina Teeuwen, woonden in de Kruisstraat nr. 1 hoek Stationsstraat-Kruisstraat, nu flatgebouw Krekelshof. Rechts naast Leo’s moeder staat Pastoor Grispen 1914-1936. De paal van de klok valt net links buiten het beeld van de fotograaf.
De eerste foto van de klok op een hoge paal is van circa 1930. Ook hier zijn de brievenbuszuil en ANWB wegwijzer duidelijk te zien. Onder de klok waren twee lantaarns bevestigd.
Bovenstaande foto is van 1932.
Op foto’s die mogelijk enkele jaren later zijn gemaakt, is de klok wit geverfd. De paal met bewegwijzeringsborden en karakteristieke blauw-witte strepen stond toen nog vóór de klok, met bewegwijzering richting Venlo, Steyl én station (Spoorstraat). Aan de paal van de klok was toen nog een raamwerk bevestigd, mogelijk met het oogmerk om hier later de bewegwijzering op te bevestigen.
Op foto’s rond 1935 is de paal met bewegwijzering verwijderd en zijn de bewegwijzeringsborden bevestigd aan de lantaarnpaal. Ook is de lantaarnpaal nu in de karakteristieke blauw-witte kleuren uitgevoerd én is het raamwerk dat aan de paal onder aan de klok hing, verwijderd.
Deze klok is op diverse foto’s uit de periode 1935-1940 te zien.
In de Tegelsche Courant van 2 juni 1945 wordt een artikel gewijd aan het verwelkomen van Kapelaan Lemmens na zijn deportatie naar Dachau. Het welkom heten gebeurde bij ‘de Klok’.
Onderstaande foto toont Harrie Poeth op de fiets vóór de klok rond 1950.
We beschikken ook over vier foto’s uit de jaren ’50, waarbij de klok niet meer in de behuizing zit, maar de karakteristieke paal wel nog is voorzien van de bewegwijzering én de lantaarns.
Bovenstaande foto is uit 1953.
Nadat de klok uit het straatbeeld verdween
Vanaf midden jaren ’50, waarschijnlijk 1953, zijn de behuizing van de klok én beide lantaarns aan de zijkant van de paal verwijderd en is de paal voorzien van een ‘hoedje’ met daar bovenop een ANWB-vignet. De bewegwijzering bleef wel nog gevestigd aan de paal. Op de wegwijzer staat een bord naar ‘Station’.
In deze periode werd ook aan de gevel van Spoorstraat 1 van horlogemaker/juwelier Hans Cruysberg een klok bevestigd. Op de klok staat de vermelding van het klokmerk ‘Stowa’. Het pand werd eerder gebruikt in 1934 door juwelier H.W. Reemers en in 1944 woonhuis en winkel van dameskapper Marietje Testroote en haar man Hans Cruysberg.
In het pand ernaast, Spoorstraat 3, zat Meubelzaak Jos. Middel en later De Gruyter.
Omstreeks 1967 betrok de Gemeente Spaarbank van Venlo het pand Spoorstraat 1. Waarschijnlijk is dit ook het moment geweest dat de klok aan de gevel is verwijderd.
